१६ भदौ, काठमाडौँ : चन्द्रमामा मानवरहित अवतरण गरेको एक सातापछि भारतले सूर्यको अध्ययन गर्न रकेट प्रक्षेपण गरेको छ ।
सूर्यको सबैभन्दा बाहिरी तहहरू अवलोकन गर्न वैज्ञानिक उपकरण बोकेको आदित्य-एल१ रकेट शनिबार बिहान ११:५० बजे (०६:२० GMT) आफ्नो चार महिनाको यात्रामा उड्यो। वैज्ञानिकहरूले ताली बजाउँदा रकेटले धुवाँ र आगोको बाटो छोड्यो, भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान संगठन (ISRO) को वेबसाइटमा प्रत्यक्ष प्रसारणले देखाएको छ। प्रसारण लगभग 500,000 दर्शकहरूले हेरेका थिए, जबकि हजारौं प्रोबको लिफ्ट-अफ हेर्नको लागि प्रक्षेपण साइट नजिकैको दृश्य ग्यालरीमा भेला भएका थिए, जसले सौर्य वायुहरूको अध्ययन गर्ने लक्ष्य राख्दछ, जसले पृथ्वीमा सामान्य रूपमा अरोराको रूपमा देखा पर्न सक्छ।
मिशनको उद्देश्य सूर्यको माथिल्लो वायुमण्डलमा कणहरू इमेजिङ र नाप्ने गरी धेरै सौर्य घटनाहरूको गतिशीलतामा प्रकाश पार्नु हो। ISRO का अनुसार, अन्तरिक्ष यानले “सूर्यको व्यवस्थित अध्ययनको लागि सात वैज्ञानिक पेलोडहरू” बोकेको छ, ती सबै भारतको अन्तरिक्ष एजेन्सी र वैज्ञानिक संस्थानहरू बीचको सहकार्यमा स्वदेशी रूपमा विकसित गरिएको थियो। संयुक्त राज्य अमेरिका र युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी (ESA) ले 1960s मा नासाको पायनियर कार्यक्रमबाट सुरु भएको सौर्यमण्डलको केन्द्रमा धेरै प्रोबहरू पठाएका छन्। तर यदि ISRO को पछिल्लो मिसन सफल भयो भने, यो सौर्य कक्षमा राख्ने कुनै पनि एशियाली राष्ट्रले पहिलो अनुसन्धान हुनेछ। “यो भारतका लागि चुनौतीपूर्ण मिसन हो,” खगोल भौतिकशास्त्री सोमक रायचौधरीले शुक्रबार प्रसारक NDTV लाई भने। रायचौधरीले मिसन प्रोबले सूर्यको वायुमण्डलबाट ठूलो मात्रामा प्लाज्मा र चुम्बकीय ऊर्जा निस्कने आवधिक घटना, कोरोनल मास इजेक्शनको अध्ययन गर्ने बताए। यी विस्फोटहरू यति शक्तिशाली छन् कि तिनीहरू पृथ्वीमा पुग्न सक्छन् र सम्भावित रूपमा उपग्रहहरूको सञ्चालनमा बाधा पुर्याउँछन्।
आदित्यले घटनाको भविष्यवाणी गर्न मद्दत गर्नेछ “र सबैलाई सचेत गराउनेछ ताकि उपग्रहहरूले आफ्नो शक्ति बन्द गर्न सकून्”, उनले भने। “यसले हामीलाई यी चीजहरू कसरी हुन्छ भनेर बुझ्न मद्दत गर्नेछ, र भविष्यमा, हामीलाई त्यहाँ चेतावनी प्रणालीको आवश्यकता नहुन सक्छ।” हिन्दू सूर्य देवताको नाम आदित्यले आफ्नो गन्तव्यमा पुग्न १५ लाख किलोमिटर (९३०,००० माइल) यात्रा गर्नेछन्। यो ISRO द्वारा डिजाइन गरिएको, 320-टन PSLV XL रकेटमा यात्रा गर्दैछ जुन भारतीय अन्तरिक्ष कार्यक्रमको मुख्य आधार रहेको छ, जुन चन्द्रमा र मंगल ग्रहमा पहिले प्रक्षेपण गरिएको थियो।
भारतले आफ्नो लागतको एक अंशमा स्थापित स्पेसफेरिंग शक्तिहरूको उपलब्धिलाई निरन्तर रूपमा मिलाउँदै आएको छ। चन्द्रमाको सतहमा भारतको सफल अवतरण – यसअघि रूस, अमेरिका र चीनले मात्र हासिल गरेको उपलब्धि – $७५ मिलियन भन्दा कमको लागतमा हासिल गरिएको थियो।
